خشکی چشم یک بیماری شایعی است و زمانی رخ می‌دهد که اشک چشم شما قادر به فراهم کردن رطوبت کافی برای چشم شما نباشد. اشک می‌تواند به دلایل زیادی ناکافی باشد. برای مثال، خشکی چشم ممکن است در صورتی که اشک کافی تولید نشود و یا اگر چشم شما اشک با کیفیت پایینی تولید کند، ایجاد گردد.

خشکی چشم ناراحت‌کننده است. اگر مبتلا به خشکی چشم باشید، ممکن است احساس سوزش چشم داشته باشید. ممکن است در برخی موقعیت‌های خاص خشکی چشم را تجربه کنید، نظیر بودن در هواپیما، در اتاقی که دارای تهویه هوا است، در حین دوچرخه‌سواری و یا بعد از نگاه کردن طولانی مدت به صفحه کامپیوتر.

درمان خشکی چشم ممکن است احساس راحتی زیادی برای شما ایجاد کند. این درمان‌ها می‌تواند شامل تغییرات سبک زندگی و قطره‌های چشمی باشد. احتمالا معیارهای زیر را برای کنترل علائم خشکی چشم بکار خواهید گرفت:

علائم و نشانه‌ها، که معمولا هر دو چشم را تحت تاثیر قرار می‌دهد:

• احساس نیش زدن، سوزش، و خارش در چشم‌ها
• مخاط غلیظ و زیاد در اطراف چشم‌ها
• حساسیت به نور
• قرمزی چشم‌ها
• احساس وجود جسم خارجی در چشم
• مشکل در استفاده از لنزهای تماسی
• مشکل در رانندگی در شب
• اشک‌ریزی چشم، که بدلیل پاسخ بدن به خشکی چشم صورت می‌پذیرد.
• تاری دید یا خستگی چشم

اگر علائم طولانی مدت خشکی چشم، شامل چشم‌های قرمز، آزرده، خسته یا دردناک را داشتید، به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما می‌تواند گام‌هایی را جهت تعیین آنچه چشم‌های شما را اذیت می‌کند، بردارد و یا شما را به یک متخصص چشم ارجاع دهد.

دلایل خشکی چشم:

خشکی چشم‌ها با فقدان اشک کافی ایجاد می‌گردد. اشک شما حاوی ترکیب پیچیده‌ای از آب، ترشحات چرب و مخاط است. این ترکیب به نرم و تمیز کردن سطح چشم شما کمک می‌کند، و چشم شما را از آلودگی حفظ می‌نماید.

برای برخی افراد، علت خشکی چشم، کاهش تولید اشک می‌باشد. برای افراد دیگر، علت خشکی چشم، افزایش تبخیر اشک و عدم تعادل در تولید اشک می‌باشد.

بیشتر بدانید

کاهش تولید اشک:

خشکی چشم زمانی رخ می‌دهد که قادر به تولید اشک کافی نباشید. واژه پزشکی برای این بیماری، التهاب قرنیه و ملتحمه می‌باشد. علل متداول کاهش تولید اشک عبارتند از:

• • پیر شدن
  • برخی شرایط پزشکی خاص، شامل دیابت، آرتریت روماتوئید، لوپوس، تصلب پوست، سندرم اسیوگرن، اختلالات تیروئید و کمبود ویتامین

A

• برخی داروها شامل، آنتی‌هیستامین‌ها، ضد احتقان‌ها، درمان به روش جایگزینی هورمون، ضد افسردگی‌ها، و داروهای فشارخون، آکنه، و داروهایی برای کنترل تولید‌مثل و بیماری پارکینسون
• جراحی لیزر چشم، اگرچه بسیاری از علائم خشکی چشم مربوط به این جراحی، موقتی هستند
• آسیب غدد اشکی ناشی از التهاب یا قرار گرفتن در معرض تشعشع

افزایش تبخیر اشک:

علل متداول افزایش تبخیر اشک عبارتند از:

• باد، دود یا هوای خشک
• پلک زدن کم، که در زمان تمرکز، بیشتر رخ می‌دهد، برای مثال، در حین مطالعه، رانندگی یا کار با کامپیوتر
• مشکلات پلک، نظیر برگشت پلک به بیرون (اکتروپیون) و برگشت پلک به داخل (انتروپیون)

عدم تعادل در ترکیبات اشک:

لایه اشکی دارای سه لایه اصلی می‌باشد: چربی، آب و مخاط. هرگونه مشکل در هر یک از این لایه‌ها می‌تواند سبب خشکی چشم گردد. برای مثال، لایه چربی تولید شده توسط غدد کوچک موجود در لبه پلک شما (غدد میبومین) ممکن است مسدود شود. غدد میبومین مسدود شده در افراد مبتلا به التهاب لبه پلک‌ها (بلفاریتیس)، رزاسه یا اختلالات پوستی، بسیار متداول‌تر است.

• داشتن سن بالای ۵۰ سال. تولید اشک با بالا رفتن سن کم می‌شود. خشکی چشم در افراد بالای ۵۰ سال بیشتر است.
• زن بودن. کمبود اشک در زنان بیشتر است، بخصوص اگر بدلیل بارداری، استفاده از قرص‌های ضد بارداری یا یائستگی، تغییرات هورمونی را تجربه کنند.
• داشتن رژیم غذایی که فاقد ویتامین A کافی باشد، که ویتامین A در جگر، هویج، و بوروکلی یافت می‌شود، یا اینکه دارای اسیدهای چرب امگا ۳ کم باشد، که در ماهی، گردو و روغن‌های گیاهی یافت می‌شوند.

افرادی که مبتلا به خشکی چشم هستند ممکن است این عوارض را تجربه کنند:

• عفونت چشمی: اشک شما از سطح چشم‌های شما در برابر عفونت محافظت می‌کند. بدون وجود اشک کافی، ممکن است ریسک بالای عفونت چشم را داشته باشید.
• آسیب به سطح چشم: اگر خشکی چشم بدون درمان بماند، ممکن است سبب التهاب چشم، انحراف سطح قرنیه، آسیب قرنیه و مشکلات بینایی گردد.
• کیفیت پایین زندگی: خشکی چشم، انجام کارهای روزمره نظیر مطالعه را دشوار می‌سازد.

پیشگیری از خشکی چشم:

اگر دچار خشکی چشم شدید، به موقعیت‌هایی توجه داشته باشید که به احتمال زیاد سبب علائم شما می‌شود. سپس روش‌هایی را بیابید تا از این موقعیت‌ها دوری کنید تا از علائم خشکی چشم پیشگیری کنید. برای نمونه:

• از وزیدن هوا به چشم‌های خود دوری کنید: سشوار‌، بخاری ماشین، تهویه‌های هوا یا فن‌ها را مستقیما به سمت چشم خود نگیرید.
• هوا را مرطوب کنید: مرطوب‌کننده می تواند در زمستان، رطوبت را به هوای داخل منزل اضافه کند.
• از عینک‌های آفتابی محافظ یا سایر محافظت‌کننده‌های چشمی استفاده کنید: محافظ‌های ایمنی می‌تواند بر روی عینک‌ها و یا در کناره‌های آن استفاده شود تا مسیر باد و هوا را به چشم مسدود کند. در زمان خرید عینک، در مورد محافظ‌ها سوال کنید.
• در انجام کارهای طولانی، پلک بزنید: اگر مطالعه می‌کنید و یا کار دیگری انجام می‌دهید که نیازمند تمرکز زیاد است، بطور مرتب پلک بزنید. چشم‌های خود را به مدت چند دقیقه ببندید. یا برای چند دقیقه پشت سر هم پلک بزنید تا تبخیر اشک چشم خود را در بین پلک زدن‌ها کاهش دهید.
• از محیط آگاه باشید: هوا در ارتفاعات بالا، در مناطق صحرایی و در هواپیماها می‌تواند به شدت خشک باشد. زمانی که در چنین محیط‌هایی هستید، ممکن است بستن مرتب چشم‌ها برای چند دقیقه، جهت مینیمم کردن تبخیر اشک چشم کمک‌کننده باشد.
• صفحه کامپیوتر خود را در زیر سطح چشم قرار دهید: اگر صفحه کامپیوتر شما بالای سطح چشم شما باشد، برای دیدن صفحه، چشم‌های خود را بیشتر باز می‌کنید. صفحه کامپیوتر را در زیر سطح چشم تنظیم کنید تا چشم‌هایتان زیاد باز نشود. این کار می‌تواند سرعت تبخیر اشک چشم را در بین پلک‌زدن‌ها کاهش دهد.
• از دخانیات و دود دوری کنید: اگر سیگار می‌کشید، از پزشک خود درباره استراتژی ترک سیگار کمک بگیرید، چرا که کمک زیادی برای شما خواهد کرد. اگر سیگار نمی‌کشید، از افراد سیگاری دوری کنید. سیگار می‌تواند علائم خشکی چشم را کاهش دهد.
• بطور مرتب از اشک مصنوعی استفاده کنید: اگر مبتلا به خشکی چشم مزمن هستید، حتی زمانی که چشم شما دچار خشکی نیست، از قطره های چشمی استفاده کنید تا آن‌ها را مرطوب و لیز نگه دارید.

تشخیص خشکی چشم:

تست‌ها و عملیات پزشکی که ممکن است برای تعیین علت خشکی چشم بکار رود، شامل موارد زیر است:

• معاینه کلی چشم: معاینه چشمی که شامل تاریخچه کامل پزشکی شما و چشم شما باشد، می‌تواند به چشم پزشک در تشخیص علت خشکی چشم شما کمک کند.
• سنجش حجم اشک: پزشک شما ممکن است تولید اشک شما را با استفاده از تست شریمر بسنجد. در این تست، نوار کاغذی با قدرت جذب بالا در زیر پلک پایینی شما قرار داده می‌شود. بعد از پنج دقیقه، پزشک شما مقدار نوار خیس شده توسط اشک شما را اندازه‌ می‌گیرد.
• تعیین کیفیت اشک: سایر تست‌ها از رنگ‌های خاصی استفاده می‌کنند تا شرایط سطحی چشم شما را بسنجند. پزشک شما به دنبال الگوهایی از لکه‌های رنگی بر روی قرنیه می‌گردد و مدت زمانی را که طول می‌کشد تا اشک تبخیر شود، می‌سنجد.

درمان خشکی چشم:

برای بسیاری از افراد دارای علائم چشمی، استفاده مرتب از قطره‌های چشمی بدون نسخه (اشک مصنوعی) کافی است. اگر علائم شما همچنان پابرجا بوده و بسیار جدی‌تر باشد، گزینه‌های دیگری وجود دارد. این گزینه‌ها، بستگی به علت خشکی چشم شما دارد.

درمان علت اصلی خشکی چشم:

در برخی موارد، درمان یک مشکل پزشکی می‌تواند به تمیز کردن علائم و نشانه‌های خشکی چشم کمک کند. برای مثال، اگر دارو سبب خشکی چشم شما شود، پزشک شما ممکن است داروی دیگری را که سبب عوارض جانبی نمی‌گردد، تجویز نماید.

اگر به بیماری پلکی مبتلا باشید، نظیر برگشت پلک به بیرون (اکتروپیون)، چشم پزشک شما ممکن است شما را به جراح چشم ارجاع دهد، کسی که در جراحی پلاستیک پلک‌ها تخصص دارد (جراح چشم). یا اگر مبتلا به بیماری روماتیسم مفصلی باشد، پزشک شما ممکن است شما را به روماتولوژیست ارجاع دهد.

داروهای خشکی چشم:

داروهای تجویزی که برای درمان خشکی چشم استفاده می‌شوند، عبارتند از:

• داروهایی برای کاهش تورم چشمی: تورم در لبه‌های پلک‌های شما می‌تواند غدد چربی را از ترشح چربی در اشک شما بازدارد. پزشک شما ممکن است آنتی‌بیوتیک را برای کاهش تورم تجویز نماید. آنتی‌بیوتیک برای چشم‌های خشک معمولا از طریق دهان مصرف می‌شوند، اگرچه برخی از آن‌ها نیز از طریق قطره و یا پماد مصرف می‌وشند.
• قطره‌های چشمی برای کنترل التهاب قرنیه: التهاب در سطح چشم شما (قرنیه) ممکن است با قطره‌های چشمی تجویز شده کنترل گردد، قطره‌هایی که شامل داروی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی سیکلوسپورین (رستاسیس) یا کورتیکواستروئیدها است. کورتیکواستروئیدها بدلیل اثرات جانبی احتمالی، برای استفاده طولانی مدت مناسب نیستند.
• مواد استریلی که در چشم قرار می‌گیرند و همانند اشک مصنوعی عمل می‌کنند: اگر مبتلا به علائم خشکی چشم متوسط تا شدید هستید و اشک مصنوعی کمکی به شما نمی‌کند، گزینه دیگر ممکن است استفاده از مواد استریل کوچکی باشد که شبیه به دانه برنج است. هیدروکسی پروپیل سلولز را یک بار در روز بین پلک پایینی و چشم خود قرار می‌دهید. این دانه ریز به آرامی حل می‌شود، و ماده‌ای را ترشح می‌کند که در قطره‌ای چشمی برای لیز کردن چشم استفاده می‌شود.
• داروهای محرک اشک: داروهایی بنام کولینرژیک (پیلوکارپین، سویملین) به افزایش تولید اشک کمک می‌کند. این داروها بصورت قرص، ژل یا قطرات چشمی در دسترس هستند. اثرات جانبی ممکن، شامل تعریق هستند.
• قطره‌های چشمی که از خون خود شما ساخته شده است: این قطره‌ها، قطره‌های سرم خونی اتولوگ نامیده می‌شوند. اگر علائم شدید خشکی چشم داشته باشید، ممکن است به سایر درمان‌ها پاسخ ندهید. برای ساختن این قطره‌ها، نمونه‌ای از خون شما فرآوری می‌شوند تا گلبول‌های قرمز آن خارج شده و با محلول نمک ترکیب گردد.

سایر اقداماتی که ممکن است برای درمان خشکی چشم انجام شود، شامل موارد زیر هستند:

• بستن مجاری اشک برای کاهش از دست دادن اشک: پزشک شما ممکن است روش درمانی را پیشنهاد کند تا جلوی محو شدن سریع اشک شما را از چشم بگیرد. این کار می‌تواند با بستن ناقص و یا کامل مجاری اشک انجام شود، مجاری که معمولا برای تخلیه اشک بکار می‌روند.

مجاری اشک می‌توانند با ابزارهای کوچک سیلیکونی مسدود گردد. این ابزارها قابل برداشتن هستند. یا اینکه مجاری می‌توانند با رویه‌ای که در طی آن از حرارت استفاده می‌شود، مسدود شوند. این راه‌حل دائمی‌تری است که سوزاندن با حرارت نامیده می‌شود.

• استفاده از لنزهای تماسی خاص: از پزشک خود درباره لنزهای تماسی جدید که برای کمک به افراد مبتلا به خشکی چشم طراحی شده‌اند، سوال کنید.
• برخی افراد ممکن است لنزهای تماسی خاصی را انتخاب کنند که سطح چشم را محافظت کرده و رطوبت آن را حفظ می‌کنند.
• بازکردن غدد چربی: کمگرس‌های گرم و یا ماسک‌های چشمی که بطور روزانه استفاده می‌شوند، می‌توانند به تمیز کردن غدد چربی کمک کنند. دستگاه پالس حرارتی راه دیگری برای بازکردن غدد چربی است، اما مشخص نیست که آیا این روش مزیتی نسبت به کمپرس‌های گرم دارد.
• استفاده از نوردرمانی و ماساژ پلک: ثابت شده است، تکنیکی که نور شدید درمانی نامیده می‌شود و بعد از ماساژ پلک‌ها صورت می‌پذیرد، به افراد مبتلا به خشکی چشم کمک می‌کند.

سبک زندگی و راهکارهای خانگی برای جلوگیری از خشکی چشم:

ممکن است قادر باشید تا خشکی چشم‌های خود را با شستن مکرر پلک‌ها و استفاده از قطره‌های چشمی بدون نسخه یا سایر محصولاتی که به لیز کردن چشم شما کمک می‌کنند، مدیریت نمایید. اگر بیماری شما طولانی مدت باشد (مزمن)، حتی در صورتی که احساس بهبودی نمایید، همچنان از قطره‌های چشمی استفاده کنید تا آن‌ها را لیز نگه دارید.

انتخاب و استفاده از محصولات بدون نسخه برای خشکی چشم:محصولات بدون نسخه برای خشکی چشم در دسترس هستند، که شامل قطره‌های چشمی (اشک مصنوعی)، ژل، مواد ژلی و پمادها. در مورد اینکه کدام مورد ممکن است برای شما مناسب باشد، با پزشک خود مشورت کنید. اشک‌های مصنوعی ممکن است تمام آن چیزهایی باشند که برای کنترل علائم خشکی چشم بدان نیاز دارید. برخی افراد نیاز دارند تا قطره‌ها را چند بار در روز استفاده کنند، و برخی دیگر نیز تنها یک‌بار در روز از آن‌ها استفاده می‌کنند.

• قطره‌های نگهدارنده در برابر قطره‌های غیرنگهدارنده: مواد نگهدارنده به برخی از قطره‌های چشم افزوده می‌شوند تا عمر آن‌ها را افزایش دهند. می‌توانید از قطره‌های حاوی نگهدارنده تا چهار بار در روز استفاده کنید. اما، این قطره‌ها اغلب سبب ناراحتی چشم می‌شوند. قطره‌های بدون نگهدارنده در بسته‌بندی‌هایی عرضه می‌شوند که شامل چندین ویال یکبار مصرف هستند. بعد از اینکه از یک ویال استفاده کردید، آن را دور می‌اندازید. اگر بیش از چهار بار در روز از قطره‌ها استفاده می‌کنید، قطره‌های بدون نگهدارنده گزینه خوبی هستند.
• قطره‌ها در برابر پمادها: پمادهای لیز کننده، چشم‌های شما را می‌پوشانند، و درمان طولانی مدتی را برای خشکی چشم فراهم می‌کنند. اما، این محصولات غلیظ‌تر از قطره‌های چشم هستند و می‌توانند دید شما را تار کنند. برای همین، بهتر است پمادها قبل از خواب مصرف شوند. قطره‌ای چشمی را می‌توان در هر زمانی مصرف کرد و هیچ تداخلی با بینایی ایجاد نمی‌کنند.
• قطره‌هایی که قرمزی چشم را کاهش می‌دهند: بهتر است برای درمان خشکی چشم، از این قطره‌ها دوری کنید، زیرا استفاده طولانی‌مدت از آن‌ها سبب ناراحتی چشم میشود

شستن پلک‌ها برای کنترل تورم:

افرادی که مبتلا به بلفاریت و سایر بیماری‌هایی هستند که سبب می‌شود تا پلک متورم شود و جریان چربی را به چشم متوقف سازد، شستشوی مکرر و ملایم پلک ممکن است کمک کننده باشد. برای شستن پلک‌ها به موارد زیر توجه کنید:

• از لیف برای شستن چشم‌ها استفاده کنید: یک پارچه را با آب گرم مرطوب کنید. پارچه را به مدت ۵ دقیقه بر روی چشم‌های خود قرار دهید. زمانی که پارچه سرد شد، آن را مجددا مرطوب کنید. لیف را به آرامی بر روی پلک‌های خود قرار دهید (شامل زیر پلک‌ها) تا هر گونه ضایعات پوستی و مواد زائد را بردارید.
• از صابون ملایم برای شستن پلک‌های خود استفاده کنید: از شامپوی بچه یا صابون ملایم دیگری استفاده کنید. مقدار از ماده شامپو یا صابون را بر روی نوک انگشتان ریخته و به آرامی چشم‌های بسته خود را در نزدیکی زیر پلک‌ها، ماساژ دهید. چشم‌های خود را کاملا با آب بشویید.

ممکن است پزشک شما حتی در صورتی که نشانه‌های خشکی چشم شما برطرف شده باشد، انجام روزانه این کار را توصیه کند. قطع کردن این کار روزانه، ممکن است سبب عود بیماری گردد.

• اسیدهای چرب: اضافه کردن اسیدهای چرب امگا ۳ به رژیم غذایی می‌تواند در بهبود نشانه‌ها و علائم خشکی چشم کمک کند. این اسیدهای چرب در قالب مکمل‌ها و نیز در غذاهایی نظیر دانه کتان، ماهی قزل آلا و ساردین در دسترس هستند.
• قطره‌های چشمی روغن گرچک: این قطره‌ها ممکن است علائم خشکی چشم را از طریق کاهش تبخیر اشک بهبود بخشد.
• طب سوزنی: برخی افراد بهبود قابل توجهی را بعد از طب سوزنی در علائم خشکی چشم خود تجربه می‌کنند